Edelkitsch

In het vrije weekend mag er weer even gesightseed worden in deze veelzijdige stad. Bangkok is enorm groot en uitgestrekt, en de gewone toerist die hier een paar voor dagen komt ziet alleen het topje van de ijsberg. Een ijsberg waar het overigens altijd zo’n 30 graden celcius of warmer is, dag en nacht. Buiten de geijkte bezienswaardigheden is er nog veel te beleven, dat vooral voor Thaise bezoekers is weggelegd. En zo togen we naar een bijzonder heiligdom in het zuiden van de stad, in de wijk Bang Na, het Erawan Olifant Heiligdom, dat ook een museum is.

In Thailand bestaat een rijke traditie van multimiljonairs, die tempels, heiligdommen en vergelijkbare bijzondere plaatsen oprichten, en zo een deel van hun eigen toekomst nu en in het hiernamaals veilig stellen. Je kunt ze op allerlei plaatsen aantreffen, en vaak geven deze heiligdommen ook uiting van een heel particuliere invulling van de boeddhistische filosofie of religie van de oprichter. Er zullen in deze blog nog wel eens vaker voorbeelden hiervan de revue passeren, want dit land staat er echt vol mee. Ze staan ook vaak op plaatsen die in westerse ogen soms wat merkwaardig aandoen. Zo ligt de Erawan Tempel aan een van de grootste verkeersknooppunten van Bangkok, een soort mega Prins Claus plein, te midden van de fly-overs en autosnelwegen. Dat mag de pret niet drukken: in en rond de tempel, met een prachtige tuin heerst een serene rust.

De Erawan tempel, gebouwd in de late jaren ’90, is gewijd aan de mythische olifant, het rijdier van de hindoegod Indra. De tempel is dan ook gebouwd in de vorm van een reusachtige bronzen olifant met drie koppen, op een enorm voetstuk. Het geheel is zo’n 45 meter hoog en 40 meter in doorsnee. Het voetstuk fungeert als een soort van ontvangsthal, en het eigenlijke heiligdom bevindt zich in de buik van de olifant. De poten – als je die term bij een heilige olifant mag gebruiken – bevatten trappen en liften.

Door westerse ogen gezien is het museum de overtreffende trap van Edelkitsch. Men heeft alles uit de kast getrokken om de hindoeïstische kosmos te verbeelden, en citeert daarvoor uit alle denkbare bouwstijlen. Alles glittert en glinstert en glanst. In de filosofie van de maker moeten alle wereldgodsdiensten worden verenigd, en op de vier dragende peilers van de olifant zijn dan ook het christendom, de islam, het hindoeïsme en het boeddhisme afgebeeld. De ontvangsthal met zijn monumentale trappen moet vooral de bezoeker overweldigen, als begin van de tocht omhoog naar het paradijs in de buik van de Olifant. Het geheel zou in Disney World niet misstaan. Maar de Thaise bezoekers nemen dit alles zeer serieus. Ze kennen hun canon en genieten van dit soort over-the-top heiligdommen. Dat gebeurt overigens wel op z’n Thais: ontspannen, als een uitje. Hier geen gewijde sfeer zoals in een westerse kathedraal. Voor de Boeddha beelden wordt uiteraard gebeden, en er worden wierook staafjes opgestoken, maar verder wordt er lustig op los geklept en foto’s en selfies gemaakt. En in de tuin van de tempel kan uiteraard lekker worden gesnackt.

Khun Lek Viriaphant, de oprichter van deze tempel zwom in het geld, en heeft nog meer van dit soort grote heiligdommen op zijn naam staan. Geboren in 1914, geslaagd zakenman uit een ongetwijfeld rijke familie, heeft hij er zijn levenswerk van gemaakt de Thaise cultuur te verrijken met nieuwe monumenten, en zo zijn filosofie van een alles omvattende religie uit te dragen. Een mooi perspectief, dat in de westerse wereld niet meer voorkomt – zo overwoog ik toen we in de prozaïsche en efficiënte skytrain weer teruggingen naar de stad.