Koningsdag

Op de achtergrond glanzen zacht de gouden chedi’s van het koninklijk paleis in de avondschemering. Op de voorgrond is een helverlicht podium met een metershoog portret van de Thaise koning. Op het podium staan alle belangrijke functionarissen van het koninkrijk, en op de grote grasvlakte ervoor bevinden zich zo’n 100.000 toeschouwers, die in eerbiedige stilte de felicitatieceremonie voor de vorst bijwonen. Zo verliep de afsluiting van koningsdag gisteren in Bangkok.

Op 5 december is het in Thailand geen Sinterklaas maar Koningsdag, de verjaardag van Koning Bhumibol, die gisteren 87 werd. Omdat het tegelijk ook Fathers Day is – de koning wordt hier gezien als de vader van de natie – is een groot deel van de inwoners van Bangkok op familiebezoek de stad uit, maar de achterblijvers maken er een gezellig feest van.

Al de hele week kun je mensen op straat, in hun bedrijf, en ook op mijn school, zien rondlopen in gele shirts, de kleur van de koning. En op de grote dag zelf gaan de Bangkokkers en masse naar het grote feestterrein voor het koninklijk paleis, dat gemakkelijk 100.000 mensen kan herbergen. Het is een groot verschil met koninginnedag in Amsterdam: hier geen gehos en gespring, ook geen overmatig alcohol gebruik – drank is op het hele feestterrein niet te koop – maar uiteraard veel eetstalletjes, grote paviljoens van ministeries en andere staatsinstellingen, die laten zien wat ze in huis hebben, en overal plaatsen waar je felicitatieregisters voor de koning kunt tekenen. En grote groepen mensen, Thaise families, enkele toeristen, die er een gezellig dagje uit van maken. Geen wilde taferelen dus, maar rustige Thaise gezelligheid. Sanuk, sanuk.

Het hoogtepunt komt pas ’s avonds, want overdag is het voor grote activiteiten te warm. Zo tussen 5 en 6 zwelt de massa aan tot de eerder genoemde 100.000, die voor het grote podium het binnenmarcheren van leger en politie-onderdelen, en allerlei andere groeperingen gadeslaan, zoals bijvoorbeeld een padvinders-groep. Er klinkt muziek, maar verder gaat het er zeer rustig aan toe, iedereen praat op gedempte toon, en er hangt een bijna devote sfeer.

Om 6 uur precies staat iedereen recht voor het volkslied, dat massaal wordt meegezongen, maar daarna keert de rust weer. En dan begint een verbazingwekkende ceremonie, die ruim twee en een half uur zal duren. Vooropgegaan door de premier, generaal Prayuth, in smetteloos wit ministersuniform, bestijgt de ene na de andere belangrijke functionaris de trappen naar het reusachtige portret van de koning, en biedt daar een symbolisch geschenk aan. Dat gebeurt door een tweetal vazen, een gele en een witte, plechtig neer te zetten op een soort van altaartje voor het koningsportret. De naam van de schenker wordt door een spreker omgeroepen. En al die tijd staat de massa toeschouwers in gedempte stilte rustig toe te kijken, gele kaarsjes in de hand die ontstoken zullen worden aan het eind van de ceremonie. De stoet hoogmogenden is eindeloos: ministers, leger- en politiecommandanten, gouverneurs, andere hoge overheidsdienaren, regionale vertegenwoordigers, directeuren van grote bedrijven, het kan niet op. Een uitgebreid hofritueel dus, dat hier in het openbaar wordt uitgevoerd, en zoals gezegd eindeloos duurt. Maar niemand die ongeduldig wordt: de serene sfeer wordt hooguit een beetje beïnvloed door het uitdelen van flesjes water, en gele kaarsjes voor straks.

Aan het eind spreekt de premier de goede wensen uit voor de koning, het gezicht naar het portret en de rug naar het publiek. Daarna wordt de koningshymne ingezet die massaal wordt meegezongen. Intussen zijn natuurlijk ook alle gele kaarsjes ontstoken – de sfeer is inmiddels eigenlijk wel knus te noemen. Een enorm vuurwerk sluit het geheel af.

Zoals bekend denkt Willem Alexander na over een nieuwe invulling van koningsdag in Nederland, maar dit ritueel zou ik hem toch willen ontraden. Dit is alleen mogelijk in Thailand, en als toeschouwer bekroop me de gedachte dat ik hier een uniek inkijkje kreeg in de Thaise cultuur. Diepe eerbied voor de koning, ontzag voor alle autoriteiten, een groot gevoel van onderlinge verbondenheid, en rustig de tijd en de dingen die gebeuren ondergaan. Westerlingen zouden het aanbieden van een of twee geschenken wel voldoende hebben gevonden, en daarna vol ongeduld aan de drank zijn gegaan.

Aan het eind van de ceremonie moesten al die 100.000 mensen weer van het plein af, op weg naar huis. Geen zenuwachtige en opgewonden politie-agenten, geen crowd control. Nee, iedereen schuifelde rustig en zonder ongelukken naar de uitgang – waar in de straten en wegen eromheen urenlange files ontstonden, dat dan weer wel. Een gewoon Bangkoks einde van een bijzondere dag.