Songkran

Als de temperaturen hier half april naar grote hoogten stijgen, wordt het tijd voor Songkran, het Thaise Nieuwjaar. De meeste mensen kennen het als het meest uitbundige Thaise feest, waarbij uitgebreid met water wordt gesmeten en veel gedronken. De toerist die Bangkok, Chiang Mai of Pattaya bezoekt ziet vooral het water en de uitbundigheid, maar er zitten meer kanten aan dan dat. Songkran is ook een plechtig feest met ceremonies. Op het platteland is dat nog vanzelfsprekend, maar voor wie iets beter kijkt is het ook in Bangkok nog goed te zien. In de media wordt vaak geschreven over de teloorgang en verwording van het Songkran festival - veel drank en sex en schaars geklede mensen, waar hebben we dat toch eerder gehoord - maar wie buiten de geijkte toeristenstraten kijkt ziet dat dat allemaal wel meevalt, en dat het nog steeds een leuk volksfeest is...

Tijdens Songkran begint het nieuwe jaar, en met schoon water worden de onvolkomenheden weggewassen die een goed jaar in de weg staan. Het water symboliseert ook de vraag om een goed en overvloedig regenseizoen, wat in een agrarisch land als Thailand natuurlijk erg belangrijk is. Songkran valt min of meer aan het einde van de droge tijd - het heeft dan sinds november vrijwel niet geregend - en het regenseizoen staat over een dikke maand voor de deur. Veel mensen verlaten Bangkok, om Songkran te vieren met hun familie, in hun geboortestreek, of familiehuis. En het feest begint dus met een echte waterceremonie.

Dat gebeurt voor veel mensen met een kleine ceremonie in de tempel, thuis of waar dan ook. Er wordt plechtig een klein schepje water over een Buddhabeeld gegoten. Datzelfde gebeurt ook bij oudere en belangrijke mensen: die nemen plaats op een stoel, en krijgen door alle aanwezigen wat water over hun handen gegoten. Vaak wordt het water extra geurig gemaakt met bloemblaadjes. In Bangkok zie je hier en daar Buddhabeelden die met een schaaltje water ervoor speciaal voor dit doel zijn neergezet op openbare plaatsen, zoals metrostations en markten. Mensen die er langskomen, maken er gebruik van door in het voorbijgaan even een klein plensje water over het beeld te gieten. Songkran heeft een plechtige kant, met officiële ceremonies in de tempel en optochten met praalwagens in de grote steden, en een uitbundige kant: de feestelijke watersmijterij op straat. Zelfs in Amsterdam heb ik al een keer een kleine Songkran optocht mogen meemaken - maar het watergooien erna ontbrak. Toch te koud waarschijnlijk.

In het dorp waar Rogt woont begint Songkran met een grote ceremonie voor de tempel. Alle monniken zitten klaar in een lange rij, en de dorpelingen lopen langs om bij iedereen plechtig wat water over hun handen te gieten. Tegelijkertijd krijgt het feest natuurlijk meer vaart, en wordt er ook uitbundig alcohol bij genuttigd. De plenzen water worden groter en minder plechtig, en tenslotte wordt de spuitslang op de monniken gezet. Uitbundigheid en vrolijkheid alom. Het feest kan los, en de hele dag is het water gooien, drinken en feesten. En opmerkelijk: na een dag is het weer voorbij. Waar het feest in de grote steden en toeristencentra steeds langer duurt - een aantal dagen, tot wel een week - is het in de kleinere plattelandsgemeenschappen met een dag wel bekeken.

Want dat is wat me het meeste treft bij Songkran: het is een feest van ongeremde vrolijkheid en goedmoedigheid, misschien een beetje te vergelijken met het ouderwetse carnaval. Het is warm, dus niemand vindt het erg een plens koud water over zich heen te krijgen en de watergooiers blijven gemoedelijk en beleefd. Er wordt gebruik gemaakt van emmerjes, waterpistolen, een incidentele spuitslang en veel glaasjes drank. Al die drank zorgt er helaas ook voor dat Songkran het feest is met de meeste verkeersongelukken in het jaar, met honderden doden en duizenden gewonden.

In de toeristenplaatsen gaat het er vaak fanatieker aan toe dan bij de Thais onderling. Het lijkt of de buitenlanders er met hun grote waterpistolen een competitie op nahouden, wie de meeste mensen nat kan spuiten, zonder aanzien des persoons. Dat gaat onder Thais anders: je wenst iemand gelukkig nieuwjaar door gemoedelijk een teiltje water over zijn of haar hoofd te gieten, en niet alleen maar van afstand nat te spuiten.

Songkran is een feest dat regionaal op verschillende data valt, dus we hebben de gelegenheid om het twee keer te vieren: nu in Bangkok, en eind van de week nog een keer in Pattaya - het grootste Songkranfestival van het land. Officieel moet het feest vrijdag in Pattaya beginnen, maar in werkelijkheid zijn ze dan al een week bezig. Wij zullen ons naadloos in het feestgedruis daar voegen.
Suksan Wan Songkran - Happy Songkran - Gelukkig Nieuwjaar!