Bommen in Bangkok

Bij mijn terugkeer in deze stad werd ik verwelkomd met explosief nieuws. De bom-aanslag bij het Erawan monument vond plaats tijdens mijn vlucht, maar direct bij aankomst liep mijn telefoon vol met bezorgde berichtjes van vrienden uit Nederland. Nieuws reist sneller dan de mens. Later die dag vond er nog een aanslag plaats, die geen wereldnieuws werd omdat hij mislukte. De bom die bedoeld was voor de passagiers op de drukke rivierboot-terminal Taksin, viel letterlijk in het water, en de explosie had voor de reizigers alleen een nat pak tot gevolg. Een derde bom, bij skytrain station Nana haalde ook het internationale nieuws niet, omdat hij tijdig werd ontdekt en onschadelijk gemaakt. Kennelijk zijn de internationale media alleen nog geïnteresseerd in slachtoffers, al veel minder in daders, en al helemaal niet in achtergronden. De belangrijkste vraag die de internationale community bezig houdt is blijkbaar of toeristen nog veilig zijn in deze stad, en of het imago van Bangkok als pleasure-city niet teveel schade oploopt.

Behalve pleasure city is Bangkok ook een ingewikkeld knooppunt van nationale en internationale belangen en politieke krachten. Kandidaten voor het daderschap zijn er dan ook te over – van Oeigoeren uit China tot separatistische moslims uit Zuid Thailand, en van alles daar tussen in. Ook Thailand zelf heeft binnenlands een uitbundige traditie van politiek geweld. En hoewel de politie hier in de vage beelden van de man in het gele t-shirt, die de wereld over gingen, onmiddellijk een Oeigoer meende te herkennen, kwam de junta baas daar later op terug en “adviseerde” de media niet verder te speculeren.

Het beveiligings-filmpje met beelden van de mogelijke dader dat door de politie online is gezet is verontrustend. We zien een man in een geel t-shirt, met een rugzakje het tempeltje binnen lopen en kalm op een bankje gaan zitten. Hij doet zijn rugzak af, legt die onder het bankje alsof hij daar een tijdje zal blijven zitten. Loopt dan weg zonder rugzak, wordt door de camera nog gevolgd als hij – op zijn telefoon kijkend – door de menigte loopt, gewoon zoals iedereen dat doet. Even later volgt de explosie, met het bekende gevolg. Wat bezielt zo iemand toch, en wat gaat er door hem heen als hij – nog in de buurt – even later de klap hoort, aangenomen dat hij inderdaad de dader is?

Het Erawan monument is een belangrijke plaats voor veel mensen in Bangkok. Het wordt wel “het spirituele hart” van de stad genoemd, even belangrijk als de City Pillar in de buurt van het koninklijk paleis. Het is een klein open-lucht tempeltje, op de hoek van het Erawan Hotel, en op een van de drukste kruispunten in Bangkok. Het staat te midden van de grote winkelcentra, er boven loopt de skytrain en een druk gebruikte elevated walkway. In het midden staat het gouden beeldje van de 4-hoofdige Brahma, dat een mooi rustpunt vormt in deze hectische omgeving – en waar veel mensen even binnenlopen om wat wierookstokjes te branden en even te bidden. Om het beeld staan de bankjes, en op een daarvan zat de man in het gele t-shirt.

Ik ben er gisteren even gaan kijken. Alle schade was opgeruimd, en er waren zelfs al nieuwe bankjes geplaatst. Veel journalisten, die met camera’s een stand-upje doen voor een of ander televisiejournaal – “kijk hier gebeurde het, en nu is er al niets meer van te zien” – en verder veel tourist police, selfies makende toeristen en veel bloemstukken en knuffels. Zo zien dit soort sites er blijkbaar altijd uit, ook de cultuur van herdenken wordt internationaal.

Is Bangkok nu een gevaarlijker stad? Moeilijk te zeggen. Alle drie bomlocaties zijn belangrijke en drukke toeristenplekken, maar in een land waar de media onder strenge controle staan kun je je geen oordeel vormen zoals je thuis gewend bent. Ik ken trouwens geen stad in de wereld waar zo veel bewakings- en beveiligingspersoneel rondloopt als in Bangkok. Het blijft dus gissen naar de achtergronden en de werkelijke daders – alles is mogelijk. Duidelijk is dat een stad van deze omvang moeilijk of misschien wel niet te beveiligen is – ook niet door de militairen die de macht hebben. Het regime heeft veel vijanden. Sommigen zijn gewelddadig, anderen wat minder, maar de boodschap van de bommenleggers is duidelijk: “we kunnen overal waar we dat willen een bom neerleggen, en jullie kunnen daar weinig tegen doen”. Dat de aanslag plaats vond op een religieuze plek is voor Thaise begrippen op z'n minst ongebruikelijk. En dat de aanslag tot nu toe niet is opgeëist geeft ook te denken. Het kan goed zijn dat de boodschap voor zowel de afzender als voor de geadresseerde duidelijk is – maar dat het gewone publiek altijd onwetend zal blijven. Dit is tenslotte Thailand, niet alleen het land van smiles, maar ook van mysteries. Het leven gaat hier gewoon door, ook op de drukste plekken in de stad.